سمیرا منشادی- گرچه بهار، فصل تازگی و سرسبزی طبیعت است، همه با آمدن آن خوشحال نمی‌شوند. همین که روزها رو به گرم‌شدن می‌رود و بادهای بهاری شروع به وزیدن میکند، عطسه‌های پی‌در‌پی، آبریزش بینی، قرمزی چشم، امان خیلی‌ها را می‌برد، به‌طوری‌که عطای تمام زیبایی‌هایی این فصل را به لقایش می‌بخشند. حساسیت فصلی یا آلرژی، مشکلی است که بسیاری از مردم در سراسر جهان با آن روبه‌رو هستند و افراد مبتلا به آن از بروز این علائم همواره اظهار ناراحتی می‌کنند. شاید آن‌قدر از آلرژی بهاره شنیده و خوانده باشید که صحبت درباره آن به نظرتان خسته‌کننده باشد، اما دکتر فرحزاد جباری‌آزاد، رئیس مرکز تحقیقات آلرژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، صحبت کردن درباره آن را در این موقع از سال ضروری می‌داند. در ادامه به چکیده‌ای از این گفته‌ها اشاره می‌شود.
نمای کلی آلرژی
دستگاه ایمنی بدن به مواد و ترکیبات شیمیایی‌ای که وارد بدن می‌شوند، واکنش نشان می‌دهد. این مواد ممکن است از راه دهان، بینی یا حتی پوست وارد بدن شوند. تا اینجای کار همه‌چیز خوب است. مشکل از زمانی شروع می‌شود که دستگاه ایمنی برای مقابله با عوامل خارجی، زیاده‌روی کند و چنان واکنشی نشان می‌دهد که خود بدن هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد و عملا خودش باعث بیماری می‌شود.
به اختلالاتی که براثر فعالیت بیش‌از حد و خارج‌از کنترل دستگاه ایمنی ایجاد می‌شود، حساسیت می‌گویند که شایع‌ترین نوع آن، همان آلرژی معروف و موضوع بحث ماست.
امان از روزهای آلوده
آلرژی در بهار و تابستان بیشتر از هر فصلی بروز پیدا میکند که دلیل آن، افزایش عوامل بیماری‌زاست. از نظر علمی، از اواخر اسفند‌ماه که گیاهان گرده‌افشانی می‌کنند تا شهریور، فصل شیوع این بیماری است. در تابستان، با گرده‌افشانی علف‌های هرز مواجه‌ایم که آن هم، زمینه‌ساز آلرژی در افراد مختلف است. در مواقعی که آلودگی هوا و بارش کم باشد، علائم حساسیت تا فصل‌های دیگر، در بیماران مشاهده می‌شود. سال گذشته، به‌علت کمبود بارش و خشک‌بودن آب و هوا، تا بهمن‌ماه شاهد بروز این بیماری بودیم. به‌طور‌کلی در سال‌های اخیر، به‌دلیل افزایش آلاینده‌های محیطی، تعداد مبتلایان به آلرژی بسیار بیشتر شده است.
وقتی ژن‌ها عامل‌اند
ژن‌ها عامل مهمی در به‌ارث‌رسیدن این بیماری از والدین به فرزندان هستند. محیط نیز در ابتلا به حساسیت نقش مهمی دارد. هر‌چند ارث مهم است، تا‌زمانی‌که فرد در محیط آلوده قرار نگیرد، به بیماری مبتلا نمی‌شود. برای مثال، بیماری در مشهد حساسیت بهاری دارد، اما وقتی به شمال کشور سفر میکند، دیگر نشانی از آلرژی در او دیده نمی‌شود.
این بیماری می‌تواند از همان دوران کودکی و نوزادی با نشانه‌هایی مانند اگزما و آسم، خود را نشان دهد. گاه با گذشت چندسال، بیماری فرد فروکش میکند.
مرز آلرژی و سرماخوردگی
تشخیص آلرژی و تفاوت آن با سرماخوردگی بسیار ساده است. شایع‌ترین علامت سرماخوردگی، شکایت از تب است، درحالیکه در آلرژی، فرد تب نمی‌کند. کسی که حساسیت دارد، ممکن است صبح نشانه‌های آن را داشته باشد و بعدازظهر از شدت علائمش کم شود؛ درحالیکه افراد سرماخورده در تمام روز، علائم آن را دارند. طول مدت سرماخوردگی، سه تا یک هفته است که نقطه شروع و اوج آن، مشخص است. همچنین سرماخوردگی در برخی فصل‌ها شیوع بیشتری دارد، اما فردی که هر سال با آمدن بهار و تابستان عطسه‌ها و آبریزش بینی‌اش شروع می‌شود، به‌طور‌حتم، در گروه افراد سرماخورده قرار نمی‌گیرد.
درگیری اعضا با هم
هنگامی‌که فردی دچار آلرژی می‌شود، چند دستگاه داخلی بدن درگیر بیماری می‌شوند. دستگاه تنفس فوقانی، بینی، شایع‌ترین عضو درگیر در آلرژی است. به تحریک و التهاب مجاری بینی به‌اصطلاح «رینیت آلرژیک» گفته می‌شود. آبریزش بینی، عطسه، آبریزش چشم، قرمزی چشم‌ها و گرفتگی بینی، از مشخص‌ترین علائم این بیماری هستند. در دستگاه تنفس تحتانی و ریه‌ها، آلرژی، به انقباض غیرطبیعی عضلات ظریف جدار راه‌های هوایی منجر می‌شود که نتیجه آن، تنگی راه‌های هوایی و در‌نهایت تنگی نفس و صدادارشدن فرایند
دم و بازدم است.
آمپول؛ خوب یا بد؟
بسیاری از مبتلایان به حساسیت برای اینکه خود را از شر بیماری خلاص کنند، همان ابتدای فصل، آمپول‌های ضدحساسیت تزریق می‌کنند. البته مصرف بیش‌از حد آمپول، مجاز نیست و می‌تواند برای بیماران، عوارض دیگری به‌دنبال داشته باشد. به بیماران توصیه می‌شود که از عوامل بیماری‌زا و محیط‌های مستعد بیماری دوری کنند. اگر علائم شدید نیست، مصرف آنتی‌هیستامین می‌تواند درمانی برای بیماری باشد. اگر علائم طولانی شود، داروهای ضد‌التهابی و استرون‌ها برای بیمار تجویز می‌شود. روش درمان کنترل سیستم ایمنی بدن نیز برای درمان برخی بیماران مطرح می‌شود.
